A-YÜKLEMİNE GÖRE CÜMLELER

➢1.EYLEM CÜMLESİ:

• Adamın yüzünde birdenbire bir aydınlık belirdi.
• Doktor Bey, arabasını uzak bir yere park etmiş.
• Bugün keşke sinemaya gitmesen.

➢ 2.İSİM (AD) CÜMLESİ:

• En iyi arkadaşım kitaplardır.
• Salonda konuştuğun adam kimdi.
• O, benim babam gibidir.
• Burası beş yıldızlı bir oteldir.
• İnsanın sağlığını bozan, çok yemesidir.

❖ ‘’-makta, -mekte’’ , ‘’-mede, -mada’’ ekleriyle kurulan sözcüklerin yüklem olduğu cümleler ‘’eylem cümlesi’’ sayılır.

• Kızıl havaları seyret ki akşam olmakta.
• Hepsinin çekmededir derdini bir bir gönlüm.

❖ ‘’Değil’’ sözcüğü eylemlerden sonra gelirse eylem cümlesi, adlardan sonra gelirse ad cümlesi oluşturur.

• Merak etme fazla duracak değiliz.
• Bu benim beğendiğim vazo değil.

❖ ‘’Demek’’ sözcüğünün yüklem olduğu cümleler isim cümlesidir.

• Yayla, Orta Anadolu dağlarının düzü demektir.
• Ümitli Türk ulusunu görebilen insan, Atatürk’ü görüyor demektir.

❖ ‘’Var’’ sözcüğünün olumsuzu cümlede ‘’yok’’ sözcüğü ile yapılıyorsa ‘’isim cümlesi’’ ‘’-ma, -maz’’
ekleriyle yapılıyorsa ‘’fiil cümlesi’’dir.

• Önümüzde büyük bir engel vardı.
• Otobüs, kasabaya geç vardı.

B-ÖGE DİZİLİŞİNE GÖRE CÜMLELER

➢1.KURALLI (DÜZ) CÜMLE :

Yüklemin cümle sonunda yer aldığı cümle türüdür.

• Sözlerinin yanlış anlaşıldığını söyledi.
• Şiir yazmak için yeni bir konu bulamamış.
• Bugün keşke sinemaya gitmesen.

➢ 2.DEVRİK CÜMLE :

Yüklemin sonda bulunmadığı cümle türüdür.

• Çamurdan evler, bebekler yapardık küçükken.
• Dante gibi ortasındayız ömrün.

➢3.EKSİLTİLİ CÜMLE :

Yüklemi söylenmeyen cümle türüdür.

• Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden
• Eteklerinde gümüş rengi bir yığın yaprak

❖ ‘’-dır , -dir’’ ek eyleminin düştüğü yüklemlere dikkat edin……

• Gözleri, sanki karanlığın içinde parlayan birer yıldız.

C-ANLAMINA GÖRE CÜMLELER

➢1.OLUMLU CÜMLE :

Cümlede olumluluk, yargının gerçekleştiği yada gerçekleşeceği anlamındadır

• Ön sırada oturup konferansı dikkatle dinledi.
• Daha çok gelir getirecek bir iş kurmak istiyorum.

❖ Olumlu cümlelerde sözcüğün duygusal anlamda olumsuz olması önemli değildir.

• Kazada yaralanan adam, ölmüş.
• Çocuklar çok yaramazlık yapıyorlar.

➢ 2.OLUMSUZ CÜMLE :

Yargının gerçekleşmemesi anlamındasır.

• Konuyu anladığı halde problemi çözememişti.
• Bakkalın çırağı yoktu.

➢Biçimce Olumsuz Anlamca Olumlu Cümleler :

• Ablasının haksız olduğunu bilmiyor değildi.
• Sen istersin de o gelmez mi?

➢ Biçimce Olumlu Anlamca Olumsuz Cümleler :

• Babamdan izin koparmak kolay mı?
• Gideli ne aradı ne sordu?
• Sanki bu işlerle uğraşacak zamanın var da…

➢ 3.SORU CÜMLESİ:

 Gerçek Soru Cümlesi: Yanıt gerektiren soru cümlesidir.

• Bursa’da kaç gün kalacaksın?
• Ağaçları rüzgar mı devirmiş?

 Sözde Soru Cümlesi: Yanıt gerektirmeyen soru cümlesidir.

• Sessiz olabilir misin?
• Bu saate kadar çalışılır mı?
• İnsan kardeşine vurur mu?