DURULUK
Söz veya yazının gereksiz sözcüklerden arındırılmasıdır. Anlatımda gereksiz sözcük kullanmamaktır.
Anlatımda açıklık ve duruluk ilkesini bozan durumlar anlatım bozukluğuna da sebep olur.
Günümüzde İngilizce ve Almanca dillerini öğrenmek kolaylaştı.
Göstermiş olduğunuz ilgi ve âlâkadan dolayı sizlere teşekkür ederiz.
AÇIKLIK
Her okuyanın anlatılanlardan aynı anlamı çıkarmasıdır. Anlatımın hiçbir tartışmaya yol açmadan tek
bir yargıyı ifade etmesidir.
Yeni eve gelmiştim ki telefon çaldı.
Beni beklediğini öğrenince çok sevindim.
ÖZLÜLÜK (YOĞUNLUK)
Az sözle çok şey anlatmaktır. Anlamsal derinlik vardır. Özdeyişler ve atasözleri özlü sözlerdir.
Edebiyatta buna “sehl-i mümteni” denir.
Ne kadar bilirsen bil, söylediklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır.
Mevlâna
Her şeyi bilecek kadar genç değilim.
Oscar Wilde
YALINLIK (SADELİK)
Anlatımın süsten, sanattan ve gösterişten uzak olması halidir. Söz sanatları, mecazlı sözcük ve uzun
cümleler bulunmaz.
Gemimiz şafaktan önce hızlı davranarak güzel İzmir’i geride bırakıp ilk bakışta bir çocuğun
basit resmini andıran Akdeniz’e geçmişti.
Gemimiz, şafaktan önce İzmir’i geride bırakarak Akdeniz’e geçmişti.
AKICILIK
Anlatımın ses akışına uygun, okunması ve söylenmesi kolay ifadelere yer vermesidir. Akıcılığın
bulunduğu metinlerde dile dokunur pürüzler bulunmaz.
Farkında olmadan da olsa -kendisi farkında değildim diyerek iç erincine kavuştuğunu kendi
kendine savunabiliyordu ama- böyle isteklerin farkında olmadan da bilinçaltında
doğabileceklerini bildiğinden, böyle gerçek yüzler maskelenmiş, doyurulmamış istekleri bir an
önce bulup çıkarmayı da onları körletmeyi de ödevlerinden saydığından, bu kadar sudan
savunmalarla hiçbir zaman iç dünyasında bir dinginlik yaratabileceğine inanmıyordu.
ÖZGÜNLÜK
Anlatımın benzerlerinden ayrı, üstün, farklı olmasıdır. Bir anlatım esinlenme ve taklitten ne kadar
uzaksa o kadar özgün olur.
Şairin şiirlerinde kullandığı sözcük seçimi, onun kimsenin ayak izine basmadığının göstergesi.
DOĞALLIK – İÇTENLİK – SAMİMİYET
Anlatımın zorlamalardan, yapmacıklıktan uzak olarak içten bir anlatımla, samimi bir şekilde
yapılmasıdır.
Kalemimi ruhumla doyurmalıyım. Ruhumu bir parça ekmek, bir bardak çay ve biraz peynirle.
TUTARLILIK
Anlatımın her türlü çelişkiden uzak olması hâlidir. Mantık kurallarına uyma, konudan sapmama
tutarlılıkla ilişkilidir.
Bir sanatçını her eseri birbirinden farklı yollarla oluşturulur. Tüm eserleri aynı teknikle oluşturmak
mümkün olamaz. Fakat her sanatçı eserlerini kendi belirlediği ortak bir teknikle ele alır.
ETKİLEYİCİK
Anlatımın okurda iz bırakması, okurun hayatında değişiklik yaratmasıdır.
Okuduğum son şiir yüreğimdeki bir teli sızlattı.
SÜRÜKLEYİCİLİK
Anlatımın okuru peşinden sürüklemesi, meraklandırmasıdır. Okur, anlatımdan sıkılmıyorsa ve
kopamıyorsa bu anlatımın sürükleyici olduğunu gösterir.
Yazarın son romanının her sayfası bir sonraki sayfayı çağırıyor.
SAĞLAMLIK
Anlatımın dil bilgisi kurallarına uygun olmasıdır. Öge eksiklikleri, eklerin yanlış kullanımı gibi dil bilgisel
yanlışlar sağlamlığı bozar.
Televizyondaki birçok programı zararlı buluyor, ama asla kopamıyoruz.
EVRENSELLİK
Anlatımda bütün insanlığı ilgilendiren konu ya da kavramların dile getirilmesidir. Bu özelliğin tersi
yerellik veya bölgesellik şeklinde ifade edilebilir.
KALICILIK
Bir eserin, yazıldığı dönemden çok sonra da okurlar ve edebiyat dünyası tarafından ilgi görmesi,
adından söz ettirmesidir.
Cumhuriyet Dönemi’nde sosyal gerçekçi yazarların öncülerinden olan Yaşar
Kemal özellikle üç Kemal (Orhan Kemal, Kemal Tahir, Yaşar Kemal) arasında köye
köylüye en yakın isim olmuştur. Diğer yazarların anlattığı köylü genellikle şehre
göç eden gurbetçi, işçi köylüdür. Yaşar Kemal, uzun yıllar boyunca aralarında
yoksullukla yaşadığı köy insanını onların içinden biri olarak anlatmıştır.
Yazarla ilgili olarak vurgulanan anlatım özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Açıklık B) Yalınlık C) Sürükleyicilik
D) Doğallık E) Akıcılık
Şairin bu eserindeki dizeleri kendisini onlarca şiir arasından anında belli ediyor. Her
mısrası üzerinde uzun uzun beklenebilir. Çünkü her mısrada bir ömre yetecek
mükemmel hikayeler var. Bu şiirleri okurken veya söylerken hiç takılmıyorsunuz,
kelimeler adeta birbirini izliyor. Şairin cümleleri öyle yerli yerinde kullanmış ki onlara
ekleme yapmak veya ondan bir şeyler çıkarmak neredeyse imkansız.
Yukarıda verilen şairle ilgili hangi anlatım özelliği çıkarılamaz?
A) Özlülük B) Duruluk C) Tutarlılık D) Akıcılık E) Özgünlük