EDAT-BAĞLAÇ-ÜNLEM
Edat (İlgeç)
➢ Kendi başına anlamı olmayan ancak cümlede başka sözcüklerle öbekleşerek anlam kazanan sözcüklerdir.
ile -e göre
için – kadar
gibi -e doğru
üzere -e karşı
yalnız -e değin
sadece -den beri
ancak -den dolayı
➢ Tek başına anlamlı olmasalar da cümleye farklı anlamlar katarlar.
• Gerçeği öğrenmek için arşivde üç yıl geçirdim.
• Ailem için her türlü fedâkarlığı yaptım.
• Bence çalışmadığı için başarısız oldu.
• Doğru cevabı hemen buldum.
• Kelimeyi doğru yazamamışsın.
• Okula doğru yürüdük.
• Bu davranışın doğru değil.
• Karşı kıyıya dek yüzelim.
• Güneşe karşı oturmayalım.
➢ Cümlede farklı görevlerde kullanılabilirler.
• Yalnız kalmayı sevmiyorum.
• Yalnız adama yardım ettik.
• Yalnız sen ikna edersin onu.
• Yıllardır yalnızmış.
➢ Edatlar, başka sözcüklerle öbekleşir.
• Sınavı kazanmış gibi davranıyor.
• Bilim adamlarına göre gezegenimiz hızla ısınıyor.
• Seni unutmak için terk ettim kendimi.
➢ Edatlar, isim çekim eklerini aldığında isimleşir.
• Yemek konusunda senin gibisini görmedim.
• Karşıya dikkatle bakın şimdi.
Bağlaç
➢ Anlamca ilgili cümleleri, kavramları ya da eş görevli ögeleri bağlamaya yarayan sözcüklerdir.
ile ise
ve çünkü
de hâlbuki
ki oysaki
veya mademki
ama nitekim
fakat bu yüzden
yalnız öte yandan
ancak ne var ki
• Evime gelmedi çünkü bana çok kırgın.
• Çok uğraştım fakat ikna edemedim.
• Sözünü ettiğiniz şiiri ben de okudum.
• Saatlerce hem çaldı hem söyledi.
• Ya ben anlatamadım ya siz anlamadınız.
• Feride sevimli, cana yakın ve zeki bir kızdır.
• İstanbul’un ve Ankara’nın en büyük sorunu trafiktir.
‘’İle’’
• Gazeteyle ekmek almak için çıkmıştım.
• Dolmayı ekmekle yeme.
• Şiirle hikaye insana umudu aşılar.
• Yağmurun etkisiyle yollar kapanmıştı.
Ancak / Yalnız
• Erken gelebilirim yalnız uzun süre kalamam.
• Burada yalnız seninle çalışabilirim.
• Israrla soruyordu ancak cevabı bilmiyorum.
• Bu işin üstesinden ancak sen gelebilirsin.
Ünlem
➢ Seslenme, duyguları anlatma vb amaçlarla kullanılan sözcüklerdir.
A. Asıl Ünlemler:
• Ah ! Bu türküler, bu köy türküleri.
• Ey talih ! Ölümden de beterdir bu karanlık.
• Birkaç adım daha attım yine o ses; hişt, hişt!
B. Ünlem Değeri Taşıyan Sözler:
➢ İsim, zarf, eylem gibi sözlerin ünlem özelliği almasıdır.
• Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma sakın.
• Merhaba, duvarıma vuran ışık!
• Gurbetten gelmişim yorgunum hancı!
➢ Bazı asıl ünlem sayılan sözcükler cümle içerisinde ad görevinde kullanılabilir.
• Kimsenin ahı kimsede kalmaz.
• Onun ahı gitmiş, vahı kalmış.
• Bir ah çeksem karşıki dağlar yıkılır
• Eyvahlar olsun.