FİİL (EYLEM)
İş (kılış), oluş, hareket bildiren; kip ve kişi eklerini alarak çekimli eylem olabilen sözcük türüdür.
Mastar şeklinde ifade edilebilir: yaz-, otur-, anla-…
Olumlu ve olumsuz şekilleri vardır: oku- / okuma-, koş- / koşma-…
Zaman ve dilek kavramı taşır: yüzüyor, sevecek; anlatmalı, bilse…
Kişi kavramını vererek çekimlenir: geliyorum, eğlendik…
Fiiller ‘’-me, -ma’’ olumsuzluk ekini alırken isimler alamazlar.
Söylediklerini yanlış anladıkları için üzüldü.
Söylediklerini yanlış anladıkları için üzgün.
Akşama doğru İzmir’e vardı.
Bu kolye annemde de vardı.
İŞ (KILIŞ) FİİLLERİ
Eylemde bildirilen işten etkilenen bir varlığın olduğu fillerdir.
Bu filler nesne alabilirler.
Babasının istemesine fırsat bırakmadan gazeteyi ona götürdü.
Parkın ilerisinde minik bir köpek gördük.
Denize yakın bir yerde çadırımızı kurduk.
Ayrıntılı anlatınca sonunda anladım.
DURUM FİİLLERİ
Yapılan bir işten etkilenen bir varlığın olmadığı fiillerdir.
Nesne alamazlar.
Bahçedeki köpeği gören çocuklar hemen kaçtı.
Evin önündeki sandalyeye oturdu.
Annesini göremeyen çocuk ağladı.
Annesinden hatıra kalan eşyaları tavan arasına çıkardı.
Hafta sonu arkadaşlarıyla dışarıya çıkardı.
OLUŞ FİİLLERİ
Öznenin iradesi dışında gerçekleşen ve öznenin yapısındaki değişimi yansıtan fiillerdir.
Gerçekleşmesi bir zamana yayılan ve süreç isteyen fiillerdir.
O güzelim güller bir hafta içinde soldu.
Görmeyeli boyun çok uzamış.
Fidanlar günden güne büyüyordu.