Kafiye – Redif – Kafiye Örgüsü

 Redif :
➢ Dize sonlarında yazılışları, anlamları ve görevleri aynı olan eklerin ve sözcüklerin tekrarına denir.
• Ruhumu eritip de kalıpta dondurmuşlar
Onu İstanbul diye toprağa kondurmuşlar
❖ Not : Redif olan ekler ses değişimine uğrayabilir ( Anlam ve görevlerini kaybetmezler )
• O gülsün çünkü handân olurum güldüğünde
Selam söyle kalbimden sana her geldiğinde
• Bir deniz kıyısı ela gözlerin
Gurbette andığım sıla gözlerin
• Ey benim nazlı canânım
Severim kimseler bilmez
Bir iştir geldi başıma
Çekerim kimseler bilmez
• Dost dost diye nicesine sarıldım
Benim sadık yârim kara topraktır
Beyhude dolandım boşa yoruldum
Benim sadık yârim kara topraktır
 Uyak ( Kafiye ):
➢ Dize sonlarında yazılışları aynı, anlamları ve görevleri farklı seslerin, eklerin, sözcüklerin
tekrarlanmasına denir.
1. Yarım uyak :
➢ Tek ses benzerliğine dayanan uyaktır.
• Can kafeste durma uçar
Dünya bir han, konar göçer
Ay dolanır yıllar geçer
Dostlar beni hatırlasın
• ‘’Yalnız duyan yaşar’’ sözü derler ki doğrudur
‘’Yalnız duyan çeker’’ derim en doğru söz budur
2. Tam Uyak :
➢ İki ses benzerliğine dayanan uyaktır.
• Ey bu topraklar için toprağa düşmüş asker
Gökten ecdat inerek öpse o pak alnı değer
• Yollarda kalan gözlerimin nurunu yordum
Kimdir o, nasıldır diye rüzgarlara sordum
➢ â, î, û, iki ses kabul edildiğinden tam uyak olarak alınır.
• Şâd olmak isteyen gam ile mübtelâ gerek
Âlemde saltanat taleb iden gedâ gerek
3. Zengin Uyak :
➢ Üç yada daha çok ses benzerliğine dayanan uyak türüdür.
• Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk
Soğuk bir mart sabahı… Buz tutuyor her soluk
• Yol onun, varlık onun, gerisi hep angarya
Yüzüstü çok süründün, ayağa kalk Sakarya
• Efendimsin cihânda i’tibârım varsa sendendir
• Miyân-ı âşıkanda iştihârım varsa sendendir
4. Tunç Uyak :
➢ Uyaklı sözcüklerden biri diğerinin içinde aynen yer alır.
• İlk sevgiye benzeyen ilk acı, ilk ayrılık -tanı
Yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık -yatanı
• N’oldu sana yeşil pancurun indi -atanı
Karanlık akşamlara döndü ikindi -vatanı
5. Cinaslı Uyak :
➢ Yazılışları aynı anlamları farklı sözcüklerin oluşturduğu uyak türüdür.
• Söylerken o sözleri kızardı
Hem hazzeder, ah, hem kızardı
• Kendin çöz kendin tara
Değmesin el başına
Ben yârime kavuştum
Darısı el başına
4. Tunç Uyak :
➢ Uyaklı sözcüklerden biri diğerinin içinde aynen yer alır.
• İlk sevgiye benzeyen ilk acı, ilk ayrılık -tanı
Yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık -yatanı
• N’oldu sana yeşil pancurun indi -atanı
Karanlık akşamlara döndü ikindi -vatanı
 Uyak (Kafiye) Örgüsü:
1. Düz Uyak : aaaa aaab aabb

• Gül büyütenlere mahsus hevesle
Renk renk dertlerimi gözümde besle
Yalnız, annem gibi, o ılık sesle
İçimde dövünüp ağlama gurbet

• İftardan önce gittim Atik-Valde sentine
Kaç defa geçtiğim bu sokaklar, bugün yine
Sessizdiler, fakat Ramazan maneviyyeti
Bir tatlı intizara çevirmiş sükûneti

2. Çapraz Uyak : abab
• Bahar gelsin şu dağlara gideyim
Belki derdimize çare bir çiçek
Toplayıp devşirip harman edeyim
Açılan yaramı sara bir çiçek
3. Sarma ( Sarmal ) Uyak : abba
• Her şey yerli yerinde; havuz başında servi
Bir dolap gıcırdıyor uzaklarda durmadan
Eşya aksetmiş gibi tılsımlı uykudan
Sarmaşıklar ve böcek sesleri sarmış evi

• Bütün şehir nihayetsiz bir nur içinde
Kış mehtabı daha parlak, daha lekesiz
Ne buluttan bir eser var, ne bir küçük iz
Gülümsüyor gibi semâ sürûr içinde