GENEL ÖZELLİKLERİ
• “Sanat için sanat” ilkesi benimsenmiştir.
• Bireysel konulara dönülmüştür.
• Şiirin konusu genişletilmiş; ölüm, karamsarlık, aşk, felsefi düşünceler tema olarak
seçilmiştir.
• Dil oldukça ağırlaştırılmıştır.
• Birinci dönemdeki gibi hece denenmekle birlikte aruz yine egemenliğini sürdürmüştür.
• “Kulak için kafiye” anlayışı benimsenmiştir.
• Divan şiiri biçim özellikleri kırılmıştır.
• Öykü ve romanda Batı tekniğine yaklaşılmıştır.
• Romantizm akımı yerini realizme bırakmıştır.
• Realizm ve natüralizm baskın akımlarolarak göze çarpar.
• Gazetecilik ilk dönemdeki toplumsal etki ve işlevini yitirir.
• Gazatelerdeki toplumsal ve siyasal içerikli yazılar yerini günlük, sıradan olaylara bırakır.
• Toplumsal makalenin yerini de edebî makale alır.
• Tanzimat ikinci döneminde ürünler veren Muallim Naci divan edebiyatının tek savunucusudur.
• Nabizade Nazım natüralizmden,
• Recaizade Mahmut Ekrem ve Samipaşazade Sezai relizmden,
• Abdülhak Hamit Tarhan ise romantizmden etkilenmiştir.
TANZİMAT EDEBİYATI İKİNCİ DÖNEM ROMAN – HİKAYE
• Roman ve hikâyelerde realizm etkilidir, ilk realist roman örneği bu dönemde
verilmiştir.
• Gözlem yoluyla gerçekçi betimlemeler yapılmıştır.
• Alafrangalık özentisi, esir ticareti, kölelik, cariyelik sıkça işlenen konulardır.
• Abartma ve rastlantılar dan kaçınılmıştır.
• Romanda olayın akışı kesilmez.
• Olağanüstü kişi ve olaylar bırakılmıştır.
• Gereksiz açıklamalardan kaçınılmıştır.
• Olaylar sadece İstanbul’da geçmez, Anadolu da işlenmeye başlanmıştır.
• Yazarlar yapıtlarında kişiliğini gizlemiştir.
• Konular genellikle günlük hayattan ve tarihten alınmıştır.
• Romanlar genellikle kötü sonlanır.
TANZİMAT EDEBİYATI II. DÖNEM TİYATROSU
• Romantizm akımı etkili olmuştur.
• Tiyatro daha çok “eğlence aracı” olarak görülmüştür.
• Tiyatroda toplumsal yarar ilkesi bırakılmış, bireyin dünyası ön plana çıkarılmıştır.
• Konular tarihten veya günlük hayattan alınmıştır.
• Ağır bir dil kullanılmıştır.
TANZİMAT EDEBİYATI II. DÖNEM ELEŞTİRİ
Bu dönemin eleştiri yazıları, Recaizade Mahmut Ekrem’in yeni edebiyatın ilkelerini ortaya
koyan ve eski edebiyatla bir hesaplaşma niteliğinde olan “Talim-i Edebiyat” adlı eserinden
sonra yaygınlaşır.
Talim-i Edebiyat, Zemzeme III, Takdir-i Elhan, Pejmürde
Muallim Naci ise bu elestirilere Saadet gazetesinde cevap verir, daha sonra bu yazılarını
“Demdeme” adıyla kitap haline getirir.