TANZİMAT EDEBİYATININ OLUŞUMU
• Osmanlı Devleti,18.yüzyıldan itibaren Batı’nın gösterdiği endüstriyel ve ekonomik gelişmelerin gerisinde kalmıştır.
• Askeri ve ticari alanda da gerileme görülmüştür. Zaman zaman reform çabaları ile gerilemenin önüne geçilmeye çalışıldı ve 3 Kasım 1839’da Tanzimat Fermanı ilanedildi.
• Bu ferman ile yönetim, adalet, maliye, askerlik alanlarında Batılı anlamda değişiklikler gerçekleştirildi.
• Tanzimat Fermanı’nın ilanıyla beraber başlayan bu yöneliş edebiyata da aksetmiştir.
TANZİMAT EDEBİYATININ OLUŞUMU
• Tanzimat Edebiyatı (1860-1896) 1860’ta yayınlanmaya başlayan Tercüman-ı Ahval gazetesi ile başlar.
• Edebiyatta 1839-1860 yılları arasında ise bir hazırlık dönemi yaşanır.
• Bu dönemde Ethem Pertev Paşa ve Şinasi; J. J. Rousseau, Victor Hugo, Lamartine’den şiir çevirileri yaparlar.
• Yusuf Kamil Paşa ise Fenelon’dan roman çevirisi yapar.
TANZİMAT EDEBİYATI HAZIRLIK DÖNEMİNDE İLKLER
• Şinasi, Fransızcadan manzum olarak Türkçeye çevirdiği bazı şiirleri, asıllarıyla birlikte “Tercüme-i Manzume” adlı eserinde toplamıştır.
• Yusuf Kamil Paşa, Fenelon’dan “Telemak” adlı romanı çevirmiştir. (İlk çeviri roman)
• İlk gazeteler bu dönemde çıkarılmıştır.
• İlk resmi Türkçe gazete Takvim-i Vekayi (1831), ilk yarı resmi gazete olan Ceride-i Havadis (1840) bu dönemin ürünleridir.
• İlk yerel tiyatro eseri olan “Şair Evlenmesi” (1859) bu dönemde Şinasi tarafından yazılmıştır.
TANZİMAT DÖNEMİNDE ÇIKARILAN GAZETELER
• Takvim-i Vekâyi: 1831’de Saray tarafından çıkarılan ilk resmi Türkçe gazetedir.
• Ceride-i Havadis: 1840’ta İngilizlerle ortak çıkarılan yarı resmi gazetedir.
• Tercüman-ı Ahval: 1860’ta Agâh Efendi ile Şinasi’nin birlikte çıkardıkları ilk özel Türkçe gazetedir. Şinasi tarafından kaleme alınan “Mukaddime” ilk makale örneğidir.
• Tasvir-i Efkâr: 1862’de Şinasi’nin tek başına çıkardığı gazetedir. Namık Kemal 1865’ten sonra iki yıl süreyle gazetenin yönetimini devralmıştır.
• Muhbir: 1866’da Ali Suavi tarafından çıkarılmış, Ali Suavi Londra’ya kaçtıktan sonra aynı gazeteyi orada çıkarmaya devam etmiştir. Avrupa’da çıkarılan ilk Türk gazetesidir.
TANZİMAT DÖNEMİNDE ÇIKARILAN GAZETELER
• Hürriyet: 1868’de Ziya Paşa ve Namık Kemal’in birlikte Londra’da çıkardıkları gazetedir. Ziya Paşa daha sonra Cenevre’de çıkarmaya devam etmiştir.
• İbret: 1871’de Avrupa’dan dönen Namık Kemal tarafından çıkarılmıştır. Namık Kemal düşünce ve siyasetle ilgili önemli yazılarını bu gazetede yayımlamıştır.
• Devir: 1872’de Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır.
• Bedir: 1872’de Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır.
• Tercüman-ı Hakikat: 1878’de Ahmet Mithat Efendi tarafından çıkarılmıştır. Romanlarının çoğunu burada tefrika etmiştir.
TANZİMAT DÖNEMİNDE ÇIKARILAN GAZETELER
• Hadika: 1873’te Ebuzziya Tevfik tarafından çıkarılmıştır.
• Sabah: 1876’da Şemsettin Sami tarafından çıkarılmıştır.
• Tercüman-ı Şark: 1878’de Şemsettin Sami tarafından çıkarılmıştır.
• Mizan: 1886’da Mehmet Murat tarafından çıkarılmıştır.
Bu dönemde çıkarılan diğer önemli gazeteler:
Basiret, Sıraç, Vakit, Terakki, İstanbul, Mecmua-i Ebuzziya, Ayine-i Vatan (ilk resimli gazete)
TANZİMAT DÖNEMİNDE ÇIKARILAN DERGİLER
• Diyojen: İlk mizah dergisidir. 1870’te Teodor Kasap tarafından çıkarılmıştır.
• Vakâyi-i Tıbbiye: İlk meslek dergisidir. 1850’de çıkarılmış, sağlık konularını ele almıştır.
• Mecmua-i Fünûn: İlk aylık bilim dergisidir. 1862’de Münif Paşa tarafından çıkarılmıştır.
• Mümeyyiz: İlk çocuk dergisidir. 1869’da Sıtkı Efendi tarafından çıkarılmıştır.
• Mirat: İlk resmi dergidir. 1862’de çıkarılmış ve sadece üç sayı yayımlanabilmiştir.
TANZİMAT SANATÇILARININ GENEL ÖZELLİKLERİ
• Hepsinin ortak noktaları yenilikçi olmalarıdır.
• Batı hayranı olmakla beraber, milli ve manevi değerlere bağlıdırlar.
• Fransızcayı kendi imkanlarıyla öğrenmiş, Fransız kültürüyle yetişmişlerdir.
• Çoğunun amacı fikir üretmek,vatan, millet, hürriyet, adalet gibi kavramlarla halkı aydınlatmaktır.
• Divan edebiyatı yerine Batılı anlayışa uygun yeni bir edebiyat oluşturmak istemişlerdir.
• Tek bir türde değil şiir, roman, tiyatro gibi pek çok türde eser verdiler.
• Sanatçı kişiliklerinin yanında birer devlet adamı ve politikacıdırlar.
• Sade bir dili savunmalarına rağmen bunu gerçekleştiremediler.
• Bazıları eski-yeni, Doğu-Batı arasında bocalama yaşadılar.
• Divan şiirinin biçimsel özelliklerini devam ettirdiler ancak içeriğini değiştirerek yeni fikirleri işlediler.